ผีปู่ตา : มเหสักข์กับพิธีกรรมของชาวผู้ไทกะตาก

ผู้แต่ง
พรรณวดี ศรีขาว

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาการดำรงอยู่ของพิธีเลี้ยงผีปู่ตาและบทบาทหน้าที่ของพิธีเลี้ยงผีปู่ตาของชาวผู้ไทกะตาก บ้านโนนหอม อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร  ผลการศึกษาวิจัย พบว่า ผีปู่ตาหรือมเหสักข์ของชาวผู้ไทกะตากบ้านโนนหอม เป็นผีบรรพบุรุษที่มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิตและการประกอบอาชีพของชาวผู้ไทบ้านโนนหอมมาอย่างยาวนาน ชาวบ้านเชื่อว่าผีปู่ตาเป็นผีที่นับถือสืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณไม่สามารถระบุได้แน่ชัดว่าเริ่มนับถือกันมาแต่เมื่อใด เมื่อลูกหลานอพยพโยกย้ายถิ่นฐานก็นำความเชื่อนี้มาพร้อมทั้งยังเชื่อว่าแต่เดิมผีปู่ตาเป็นบุคคลสำคัญของชุมชนดั้งเดิมก่อนจะย้ายถิ่นฐานมายังบ้านโนนหอม เมื่อเสียชีวิตไปชาวบ้านจึงกราบไหว้และนับถือสืบมาจนทุกวันนี้การเรียกขานผีปู่ตาว่ามเหสักข์ของชาวผู้ไทกะตากกลุ่มนี้ สืบเนื่องมาจากถิ่นฐานดั้งเดิมที่ชาวบ้านอาศัยอยู่เป็นเมืองสำคัญทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงและมีมเหสักข์คอยดูแลปกปักรักษาเมือง เมื่อเดินทางย้ายถิ่นฐานและตั้งรกรากยังพื้นที่ใหม่ จึงนำเอาความเชื่อดั้งเดิมของตนมาด้วยเพื่อเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจระหว่างการเดินทางท่ามกลางภยันตรายและเป็นที่ยึดมั่นทางใจในการใช้ชีวิตในดินแดนใหม่ บทบาทหน้าที่ของพิธีเลี้ยงผีปู่ตาที่มีต่อชาวบ้านและชุมชนผู้ไทกะตากบ้านโนนหอมมี ๓ ประการ คอื บทบาทหน้าที่ในการสืบทอด ฮีตคองของผู้ไทกะตาก บทบาทหน้าที่ในการเชื่อมความสัมพันธ์คนในชุมชน และบทบาทหน้าที่ในการสร้างกำลังใจแก่ชาวบ้าน

คำสำคัญ

ผีปู่ตา, พิธีกรรมเลี้ยงผี, ชาวผู้ไทกะตาก, บ้านโนนหอม จังหวัดสกลนคร