การประกอบสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์กับการส่งเสริมการท่องเที่ยว ไทย-ลาวในบริบทสังคมวัฒนธรรมปัจจุบัน: กรณีศึกษาพระพุทธรูปข้ามแดนในพื้นที่จังหวัดหนองคาย || วารสารภูพานสาส์น มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

การประกอบสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์กับการส่งเสริมการท่องเที่ยว ไทย-ลาวในบริบทสังคมวัฒนธรรมปัจจุบัน: กรณีศึกษาพระพุทธรูปข้ามแดนในพื้นที่จังหวัดหนองคาย

ผู้แต่ง
ฉลอง พันธ์จันทร์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาตำนานพระพุทธรูปข้ามแดนและการประกอบสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์กับการส่งเสริมการท่องเที่ยวไทย-ลาวในบริบทสังคมวัฒนธรรมปัจจุบัน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้พื้นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปข้ามแดนในจังหวัดหนองคาย โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มย่อยจากกลุ่มเป้าหมายคือ พระสงฆ์ ประชาชน ผู้รู้ รวมถึงนักท่องเที่ยวทั้งไทยและลาว
ผลการวิจัยพบว่า ตำนานพระพุทธรูปข้ามแดน มีปรากฏอยู่ 2 ช่วง คือ 1) ตำนานการอัญเชิญพระแก้วมรกต และพระบางเข้าสู่อาณาจักรกรุงธนบุรี จำนวน 1 ครั้ง 2) ตำนาน การอัญเชิญพระพุทธรูปสำคัญหลายองค์ เช่น พระสุก พระเสริม พระใส เป็นต้น จากอาณาจักรเวียงจันทน์สู่อาณาจักรกรุงรัตนโกสินทร์ ในการอัญเชิญพระพุทธรูปมายังอาณาจักรรัตนโกสินทร์ ทำให้เกิดตำนาน เรื่องเล่าเกี่ยวกับพระพุทธรูปข้ามแดนที่สำคัญในพื้นที่ แต่มีพระพุทธรูปหลายองค์ที่ไม่มีรายละเอียดในการอัญเชิญอย่างชัดเจน มีเพียงกล่าวไว้ในตำนานประวัติของพระพุทธรูปองค์นั้น ๆ ว่า “ได้ถูกอัญเชิญมาจากอาณาจักรล้านช้าง” ส่วนการประกอบสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ พบว่า พระพุทธรูปข้ามแดนที่มีการนำไปประกอบสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์อย่างหลากหลาย คือ พระสุกและพระใส แต่พระเสริมนั้นมีการกล่าวถึงในพื้นที่ชายแดนน้อยมาก และมีการเชื่อมโยงกับตำนานพญานาค และปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค และถูกทำให้เป็นพื้นที่ “ศักดิ์สิทธิ์” ผ่านการบนบาน บวงสรวง กราบไหว้ สักการะ จึงเห็นได้ว่า พื้นที่ที่มีความเชื่อมโยงกับพระพุทธรูปข้าแดนในปัจจุบันเป็นที่นิยมสำหรับพุทธศาสนิกชนและประชาชนทั่วไปในการเข้ายี่ยมชมในนามของนักท่องเที่ยวทั้งไทย-ลาว ผ่านโครงการการไหว้พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ 9 ส และนำไปสู่การสร้างพระเครื่องและของที่ระลึกต่าง ๆ สำหรับนักท่องเที่ยว

คำสำคัญ

การประกอบสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์; การท่องเที่ยวไทย-ลาว; พระพุทธรูปข้ามแดน; จังหวัดหนองคาย