การพัฒนาผ้าไหมย้อมครามของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนทอผ้าไหมย้อมครามบ้านกลาง ตำบลด่านม่วงคำ อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร

ผู้แต่ง
ปิยนุช หล้าอามาตย์, ยุพารัตน์ โจมคำ, ชนิสรา ดกเอียร์, ณัฐนิช กรมเกตุ, สุดารัตน์ อัคราช, เตชิตา แสงสิทธิ์ และนิโลบล ภู่ระย้า

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทการผลิตผ้าไหมย้อมครามของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนและพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 15 คน ได้แก่ ผู้นำกลุ่ม สมาชิก และผู้เกี่ยวข้องในชุมชน ซึ่งคัดเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา และนำเสนอผลแบบพรรณนาผลการวิจัยพบว่า กลุ่มมีจุดแข็งในการใช้เส้นไหมพันธุ์พื้นบ้านคุณภาพดี การออกแบบลวดลายที่สะท้อนอัตลักษณ์ วัฒนธรรม และวิถีชีวิตของท้องถิ่น เช่น ลายขอ ลายดอกพุดตาน และลายต้นคราม อีกทั้งมีความมุ่งมั่นอนุรักษ์และถ่ายทอดภูมิปัญญาการผลิตผ้าไหมย้อมคราม ขณะเดียวกันกลุ่มยังเผชิญปัญหาการขาดแรงงานฝีมือรุ่นใหม่ ขาดช่องทางจัดจำหน่ายที่หลากหลาย และยังไม่ได้นำเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมมาประยุกต์ใช้ในกระบวนการผลิตอย่างเป็นระบบแนวทางการพัฒนาที่ได้จากการวิจัยจึงมุ่งเน้นการเพิ่มคุณภาพวัตถุดิบ ส่งเสริมการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและการสกัดครามธรรมชาติให้ได้มาตรฐาน พัฒนากระบวนการย้อมสีและลวดลายให้ตอบโจทย์ตลาดสมัยใหม่ โดยยังคงความเชื่อมโยงกับภูมิปัญญาท้องถิ่น นอกจากนี้ควรพัฒนาและขยายช่องทางการจัดจำหน่ายทั้งแบบออฟไลน์และออนไลน์ เพื่อเพิ่มโอกาสทางการตลาด รวมถึงส่งเสริมการถ่ายทอดองค์ความรู้และสร้างแรงจูงใจให้เยาวชนเข้ามามีส่วนร่วม อันจะช่วยเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันทั้งในประเทศและต่างประเทศอย่างยั่งยืน

คำสำคัญ

การพัฒนาผลิตภัณฑ์, ผ้าไหมย้อมคราม, วิสาหกิจชุมชน, มาตรฐานผลิตภัณฑ์

บรรณานุกรม

จริยา สุพรรณ, สุภาภรณ์ ประสงค์ทัน, และ รภัส ศิลป์ศรีกุล. (2568). เรื่องเล่าและประสบการณ์การพัฒนา ศักยภาพชุมชน

            ภายใต้การทำงานโครงการ U2T เพื่อเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันภายใต้เศรษฐกิจสร้างสรรค์.

            วารสารสหวิทยาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 8(1-2), 222-243.

จีรเกียรติ อภิบุณโยภาส. (2563). การส่งเสริมและพัฒนาธุรกิจหมู่บ้านทำมาค้าขาย: กรณีศึกษาวิสาหกิจ ชุมชนกลุ่มทอผ้าย้อม  สีธรรมชาติหนองบัวแดง อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ. วารสารวิชาการการท่องเที่ยวไทยนานาชาติ, 16(2),    1-21.

ชาย โพธิสิตา. (2556). ศาสตร์และศิลป์แห่งการวิจัยเชิงคุณภาพ (พิมพ์ครั้งที่ 6). อมรินทร์พริ้นติ้ง.

ชินวุฒ โคตะกา. (2567). ศักยภาพการจัดการกลุ่มวิสาหกิจชุมชน: กรณีศึกษากลุ่มทอผ้าไหมบ้านสังข์ หมู่6 ตำบลบึงนคร   อำเภอธวัชบุรี จังหวัดร้อยเอ็ด. Savant Journal of Social Sciences, 1(5), 24-35.

ณัฏฐุชัย เอกนราจินดาวัฒน์. (2566). การจัดการองค์ความรู้การเรียนรู้การพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าด้านการพัฒนา ผลิตภัณฑ์ผ้าไหมในพื้นที่อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น.

            วารสารรัฐประศาสนศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, 6(2), 241-250.

นันทกาญจน์ เกิดมาลัย. (2563) การพัฒนาและสร้างมูลค่าเพิ่มผลิตภัณฑ์ผ้าคราม. วารสารชุมชนวิจัยมหาวิทยาลัยราชภัฏ นครราชสีมา, 15(1), 153-164,

นิรมล เนื่องสิทธา. (2564). การพัฒนาศักยภาพและการบริหารต้นทุนผลิตภัณฑ์คราม : กลุ่มทอผ้าครามบ้านหนองครั้ง.   วารสารวิชาการสถาบันเทคโนโลยีแห่งสุวรรณภูมิ, 7(1), 517-527,

วรรณพงษ์ ช่วยรักษา. (2560). แนวทางการพัฒนาวิสาหกิจชุมชน: กรณีศึกษากลุ่มสตรีทอผ้าฝ้ายย้อมคราม บ้านถ้ำเต่าจังหวัดสกลนคร [วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยบูรพา].

เปรม โกษาแสง. (2565). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าย้อมครามและการส่งเสริมการตลาดของผลิตภัณฑ์ผ้าย้อมคราม ของกลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านพันนาตำบลพันนา อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร.

            วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 9(1), 91-113.

พระครูปริยัติวิสุทธิบัณฑิต. (2568). การบริหารงานภาครัฐภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580),

            วารสารส่งเสริมและพัฒนาวิชาการสมัยใหม่, 3(1), 145-159.

ภัทรา ศรีสุโข. (2564). การออกแบบและพัฒนารูปแบบเครื่องประดับเพื่อหาแนวทางเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ผ้าไหมย้อมสี   ธรรมชาติจากใบขลู่. วารสารชุมชนวิจัย, 15(3), 70-79.

มินระดา โคตรศรีวงค์. (2559). การพัฒนาวิสาหกิจชุมชนสู่ความสำเร็จ: กรณีศึกษากลุ่มทอผ้าไหมบ้านหวายหลืม ตำบลมะบ้า   อำเภอทุ่งเขาหลวง จังหวัดร้อยเอ็ด. Veridian E-Journal, Silpakorn University, 9(3), 1632-1645.

วิลาสินี ฮาตานปา. (2563). แนวทางการพัฒนาผ้าไหมทอมือสู่ OTOP ระดับ 5 ดาว. วารสารวิชาการรัตนบุศย์, 2(3), 46-51.

ศศิกาญจน์ นารถโคษา. (2565). การออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ตกแต่งที่พักอาศัยจากเศษผ้าย้อมครามที่สะท้อนอัตลักษณ์จังหวัดสกลนคร. วารสารสถาปัตยกรรม การออกแบบและการก่อสร้าง, 4(1), 41-57.

ศิรินทิพย์ พิศวง. (2564). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ของผู้ประกอบการโอทอป เพื่อส่งเสริมเครือข่ายองค์ความรู้จังหวัดสุรินทร์. วารสารชุมชนวิจัย, 15(4), 28-41.

สุดากาญจน์ แยบดี. (2558). การพัฒนาผลิตภัณฑ์เคหะสิ่งก่อจากผ้าไหมมัดหมี่. วารสารวิชาการและวิจัย

            มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร, 9(1), 72-78.

สุภางค์ จันทวานิช. (2565). วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ, (พิมพ์ครั้งที่ 26). สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อุมาพร โวลา. (2567). แนวทางการพัฒนาศักยภาพวิสาหกิจชุมชนผลิตภัณฑ์ผ้าไหม. Journal of Roi Kaensarn       Academi, 9(2), 96-111.