การพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวชุมชนวัฒนธรรมและภูมิปัญญาคราม ตามภูมินิเวศวัฒนธรรม

ผู้แต่ง
นิโลบล ภู่ระย้า

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทชุมชนที่มีความหลากหลายทางชวีภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็นทุนทางวัฒนธรรมของชุมชนผ้าย้อมครามอำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ที่นำไปพัฒนาเป็นรูปแบบเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ที่เหมาะสม การศึกษา
วิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม (PAR) ใช้วิธีการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม การจัดเสวนากลุ่ม และการพูดคุยสัมภาษณ์แบบเจาะลึก โดยใช้แบบสอบถามอย่างไม่มีโครงสร้าง และเลือกผู้ให้ข้อมูลสำคัญของแต่ละชุมชนเกี่ยวกับการทำผ้าย้อมครามและการ
ท่องเที่ยว จำนวน ๒๐ คน ในพื้นที่ ๔ หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านดอนกอย หนองครอง คำข่า และอูนดง  ผลการวิจัยพบว่า บริบทชุมชนของอำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนครมีความหลากหลายทางชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เหมาะสมหรับการท่องเที่ยว ได้แก่ สถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ โบราณสถาน โบราณวัตถุ สถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติและสถานที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม ด้านรูปแบบการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ของชุมชนผ้าย้อมคราม อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ประกอบด้วย ๒ รูปแบบ คือ ๑) รูปแบบการท่องเที่ยวตามนโยบายของรัฐบาลภายใต้แนวคิดท่องเที่ยววิถีไทย...เก๋ไก๋อย่างยั่งยืน โดยมีเส้นทางการท่องเที่ยว ๑ เส้นทาง คือ “คนฮักคราม” ๒) รูปแบบการท่องเที่ยวตามประเด็นยุทธศาสตร์ด้านการค้า การลงทุนและการท่องเที่ยวจังหวัดสกลนคร โดยกำหนดประเด็นของเมือง ๓ ธรรม ธรรมะ ธรรมชาติ และวัฒนธรรม โดยมีเส้นทางการท่องเที่ยว ๑ เส้นทาง คือ “ทาม ทุ่ง โคก ภู ดูคราม ตามธรรม” ซึ่งการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ทั้งสองรูปแบบเกิดขึ้นจากการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนนำไปสู่การยกระดับการเป็นชุมชนเพื่อการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและยังสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มจากการท่องเที่ยวที่กระจายรายได้ให้เกิดกับคนในชุมชนผ้าย้อมครามอย่างทั่วถึง

 

คำสำคัญ

ท่องเที่ยวชุมชน, ภูมิปัญญาผ้าย้อมคราม, ภูมินิเวศวัฒนธรรม