การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นอีสานในการทำนา ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ || วารสารภูพานสาส์น มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นอีสานในการทำนา ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์

ผู้แต่ง

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นอีสานในการทำนาด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ในพื้นที่บ้านม่วงคำ ตำบลนาตาล อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร การวิจัยครั้งนี้ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการศึกษาการจัดการความรู้ภูมิปัญญา
ท้องถิ่นอีสานการทำนาจากปราชญ์ชาวบ้านด้วยการสังเกต การสัมภาษณ์แบบมีส่วนร่วมในการทำนา ผลการวิจัย พบว่า ภูมิปัญญาอีสานเกี่ยวกับการทำนา ในเขตพื้นที่บ้านม่วงคำ ตำบลนาตาล อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร เป็นการทำนาในช่วงฤดูกาล เรียกว่า “นาปี” แบบนาดำ
พันธุ์ข้าวที่ปลูก กข๑๕ และ กข๖ มีขั้นตอนที่สำคัญ คือ ๑) การเตรียมพื้นที่ทำนา แบ่งเป็น ๓ขั้นตอน คือ การทำความสะอาดพื้นที่นา การบำรุงดิน และการเตรียมดิน ๒) การเตรียมเมล็ดพันธุ์และต้นกล้า แบ่งเป็น ๒ ขั้นตอน คือ การเตรียมเมล็ดพันธุ์ต้นกล้าและการแช่ และการหุ้ม
เมล็ดพันธุ์ ๓) การตกกล้า ๔) การบำรุงรักษาต้นกล้า มีขั้นตอนที่สำคัญ คือ การให้น้ำและการใส่ปุ๋ย ๕) การถอนกล้า ๖) การปลูก มีขั้นตอน คือ การปักดำ และการดูแลรักษาต้นข้าว๗) การเก็บเกี่ยว แบ่งเป็น ๓ ขั้นตอน คือ การเกี่ยวข้าว การมัดข้าว และการฟาดข้าว–นวดข้าว
และ ๘) การเก็บรักษาข้าวเปลือกการวิเคราะห์ภูมิปัญญาท้องถิ่นอีสานเกี่ยวกับการทำนาด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์พบว่า ภูมิปัญญาการทำนาอีสานทุกขั้นตอนมีความสัมพันธ์และสามารถอธิบายได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ทั้ง ๕ ขั้นตอน ได้แก่ การตั้งปัญหา การตั้งสมมติฐาน การเก็บรวบรวมข้อมูลการวิเคราะห์ข้อมูล และการสรุปผล

คำสำคัญ

ภูมิปัญญาท้องถิ่น, การทำนา, วิธีการทางวิทยาศาสตร์