ภูมิทัศน์พระวิปัสสนาจารย์เพื่อการท่องเที่ยวเชิงพุทธ ในพื้นที่อีสานตอนล่าง

ผู้แต่ง
ฉลอง พันธ์จันทร์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการของพุทธศาสนาในพื้นที่ภาคอีสานและ เพื่อศึกษาการขยายตัวของพุทธศาสนาสายธรรมยุติกนิกายและภูมิทัศน์พระวิปัสสนาจารย์และศึกษามรดกทางวัฒนธรรมที่มีความสัมพันธ์กับพระวิปัสสนาจารย์ในมิติการท่องเที่ยวในพื้นที่อีสานตอนล่าง เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มย่อย จากกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงและแบบสุ่มตัวอย่าง จำนวน 50 คน

            ผลการวิจัยพบว่า อีสานเป็นแหล่งสะสมวัฒนธรรมตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์และในสมัยประวัติศาสตร์ ช่วงพุทธศตวรรษที่ 12-15 คือสมัยทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 15-18 สมัยขอม พุทธศตวรรษที่ 20-23 สมัยล้านช้าง และพุทธศตวรรษที่ 24-25 สมัยอาณาจักรสยาม ซึ่งพุทธศาสนาเข้ามาสู่ดินแดนอีสานต่างวาระและหลายเส้นทาง พุทธศาสนาในพื้นที่อีสานมีลักษณะเป็นพุทธศาสนาแบบประชานิยม คือมีการผสมผสานระหว่างพราหมณ์ พุทธ และผี สำหรับจุดกำเนิดของพระวิปัสสนาจารย์ในภาคอีสานคือจังหวัดอุบลราชธานี โดยการแพร่ขยายของธรรมยุติกนิกายจากกรุงเทพฯ ในยุคแรกมีการขยายตัวด้านศาสนบุคคลโดยการถือญัตติพระภิกษุจากมหานิกายมาเป็นธรรมยุต พระวิปัสสนาจาร์ที่มีความโดดเด่นในพื้นที่อีสานตอนล่างคือ พระอาจารย์เสาร์ กันตสีโลและพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต

สำหรับมรดกทางวัฒนธรรมที่มีความสัมพันธ์กับพระวิปัสสนาจารย์และการท่องเที่ยวเชิงพุทธ สามารถจัดเป็นกลุ่มได้ 6 กลุ่ม คือ กลุ่มวัดสำคัญ กลุ่มพระธาตุ กลุ่มพิพิธภัณฑ์ กลุ่มพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ กลุ่มอัฐิธาตุและกลุ่มศาสนธรรม ส่วนเส้นทางการท่องเที่ยวสามารถจัดเป็นการท่องเที่ยวเชิงพุทธภายใต้ชื่อ “เส้นทางการท่องเที่ยวอาจริยบูชา”

คำสำคัญ

พระวิปัสสนาจารย์, การท่องเที่ยวเชิงพุทธ, ธรรมยุติกนิกาย, อีสานตอนล่าง