เรือไฟ : พัฒนาการของเรือไฟจังหวัดนครพนมกับภาพสะท้อนสังคมและวัฒนธรรม จังหวัดนครพนม || วารสารภูพานสาส์น มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

เรือไฟ : พัฒนาการของเรือไฟจังหวัดนครพนมกับภาพสะท้อนสังคมและวัฒนธรรม จังหวัดนครพนม

ผู้แต่ง
ประยงค์ มุทธเสน

บทคัดย่อ

บทความวิจัย นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการของเรือไฟจังหวัดนครพนม ที่สะท้อนภาพสังคมวัฒนธรรมจังหวัดนครพนม ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ คือรวบรวมข้อมูลจากเอกสารและการสัมภาษณ์ สังเกต สอบถาม จากผู้รู้ ผู้ปฏิบัติ และผู้ที่เกี่ยวข้องกับเรือไฟจังหวัดนครพนม ซึ่งเป็นออกเป็น 3 ยุค คือ 1)ยุคการสร้างเรือไฟด้วยการบูชาผีน้ำ 2)ยุคการสร้างเรือไฟด้วยความเชื่อทางพระพุทธศาสนา 3)ยุคการสร้างเรือไฟจังหวัดนครพนมที่สร้างขึ้นจากแนวคิดประเพณีประดิษฐ์ วิเคราะห์เนื้อหาโดยใช้ทฤษฎีโครงสร้างหน้าที่ ทฤษฎีนิเวศวัฒนธรรม รวมถึงแนวคิดประเพณีประดิษฐ์ ผลการศึกษาพบว่าเรือไฟจังหวัดนครพนมมีที่สะท้อนสังคมวัฒนธรรม สามารถแบ่งออกเป็น 4 ด้าน คือ 1) ด้านนิเวศวัฒนธรรม คือสภาพแวดล้อมพื้นที่จังหวัดนครพนมที่ติดกับแม่น้ำโขง ผู้คนดำรงชีวิตด้วยการทำเกษตรและเลี้ยงสัตว์จึงต้องหาวิธีแก้ปัญหาที่เกิดจากน้ำซึ่งในอดีตจะเชื่อเรื่องผี จึงเกิดการสร้างเครื่องบูชาผีน้ำขึ้น 2) ด้านความเชื่อและประเพณี คือการสร้างเครื่องบูชาผีน้ำเกิดจากกลัวในปรากฏการณ์ธรรมชาติ ความกลัวในภัยพิบัติจากแม่น้ำโขงไหลหลากในช่วงน้ำขึ้น ช่วง เดือน 11 ต่อมาเรียกว่า เรือไฟ และกลายเป็นประเพณีเดือน 11 ของคนอีสาน 3) ด้านการรวมกลุ่มของคนในชุมชน ในการสร้างเรือไฟนครพนมผู้สร้างเรือไฟจะสร้างด้วยจิตอาสา ด้วยแรงกาย แรงใจ โดยไม่ได้มีค่าตอบแทนใดๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่หาได้ยากในสังคมปัจจุบัน 4) ด้านประเพณีประดิษฐ์และการขยายตัวทางเศรษฐกิจ เรือไฟจังหวัดนครพนมถือเป็นประเพณีประดิษฐ์จึงมีผลต่อการเชื่อมโยงนโยบายของรัฐ ส่งผลดีต่อเศรษฐกิจในจังหวัดนครพนม และเศรษฐกิจของชาติ

คำสำคัญ

เรือไฟ, พัฒนาการ, ภาพสะท้อนสังคมวัฒนธรรม